Tekst HENK VAN DER VEER
Foto's ROBERT POSTHUMUS
Een verscheidenheid aan talen is pure rijkdom, zelfs op een kleine schaal als die in Fryslân. In publicaties van de afgelopen jaren spreken wetenschappers de verwachting uit dat er van de 6800 talen die er nu nog op de wereld gesproken worden, in deze eeuw meer als de helft zullen verdwijnen. Er is zelfd een kans dat 90% de volgende eeuw niet zal halen. "Het is in sommige opzichten hetzelfde als met bedreigde diersoorten, zegt Payal Sampat van het 'Worldwatch Intitute'". Misschien zal het Fries de volgende eeuw nog wel halen, maar hoe komt het met het Bildts, het Schiermonnikoogs, het Stellingwerfs, het Amelands, het Hielpers, het Kollumerpomps, het Terschellings en het Stadfries? Over die interessante klankmonumenten de komende tijd een aantal artikelen in de Friesland Post. De eerste aflevering gaat over het Bildts. Friesland Post ging op bezoek bij een echte Bilkert: Klaas Dankert, oud-burgemeester van het Bildt.
Bedreigingen De grootste bedreigingen van 't Bildts zijn volgens Klaas Dankert de mobiliteit van de mensen en de invloed van het Hollands en het Engels. 'Ik sêg wel 's foor de grap 'die mingde huweliken binnen op 'n duur de doadsteek foor 't Bildts,' aldus Dankert. Toch is er nog voldoende vitaliteit wat het gebruiken van de Bildtse taal betreft. Klaas Dankert over het gebruik van de streektaal in het onderwijs, de literatuur en de media"'Op scholen wordt in de uren, die voor Fries op het rooster staan, ook aandacht gegeven aan 't Bildts. Er is een commissie 'Bildts', 'meertaligheid' heet die groep nu, die veel werk verzet om lesboekjes en andere leermiddelen beschikbaar te stellen. Er wordt dus op scholen geregeld aandacht besteed aan 't Bildts. Een probleem is wel, dat er niet zoveel leerkrachten zijn die van 'huus út' Bildts praten. Ook in de literatuur is 't Bildts nog een levende taal. Er zijn in de loop der jaren heel wat boeken en gedichtenbundels in 't Bildts verschenen, voor jong en oud. Wat dat betreft is het niet alleen een taal voor 'op 'e dyk'. Een aantal jaren geleden is ter gelegenheid van een jubileum van de Stichting Ôns Bildt, de Bildtse Revu opgevoerd. Dat werd een allemachtig groot succes, waar veel Bilkerts 'ainefel' van kregen. De Bildtse Post heeft iedere week verschillende artikelen en andere bijdragen in 't Bildts. Radio Eenhoorn heeft als lokale omroep vaste rubrieken in de Bildtse taal. In de bibliotheek in St. Annaparochie is ook 't Bildts Dokumintasy Sintrum gevestigd. En de meeste toneelverenigingen brengen op hun jaarlijkse uitvoering een Bildts of een in het Bildts vertaald stuk op de planken.' Bildtse bijbel
Klaas Dankert, die van 1989 tot 2002 de eerste burger op 't bildt was, over het gebruiken
van de bildtse taal in het openbaar bestuur: 'Toen ik nog burgemeester op 't bildt was hadden
we een volledig Bildtstalig college en praatten op een stuk of twee, drie na alle raadsleden
Bildts en Fries. Wel gaan de Bilkerts op een hele nuchtere manier om met het Bildts. Zo wilde
het gemeentebestuur jaren geleden alle bestaande straatnaamborjes voor zover nodig vervangen
door Bildtse bordjes. Maar de bewoners vonden dat maar geldverslinden en het plan is niet
doorgegaan.' Bron: Friesland Post |