Haren, 30 september 2023

'INKELE BILKERTS IN LÚWT'
VIJF EEUWEN BILKERTS ONDER DE OLDEHOVE

Hoeveel Bilkerts wonen er in de Bildtsestraat in Leeuwarden? Niet meer dan Dordtenaren in de Dordtse Straat in St.-Anna. Toch hebben Bilkerts door de eeuwen heen in 'Lúwt' aan de weg getimmerd. Dr. Kees Kuiken schreef er voor de 'Nije Bildtse Post' een serie over. Toen dat blad ophield te bestaan, lagen er nog twee verhalen op de plank. U leest ze nu exclusief op Bildts Nijs.

EEN BILDTSE BOEKENFEE IN LEEUWARDEN

Tine Rienks in 1958 (dekrantvantoen.nl)

Voor het geld hoefde Tine Rienks niet te werken. Haar vader Siemon Rienks, boer in St.-Jacob, stond in 1917 te boek als een van de 239 rijkste Friezen. Haar grootvader Jan Rienks was in 1887 een van de oprichters van de eerste Bildtse zuivelcoöperatie. Onder verschillende schuilnamen schreef hij in de Bildtsche Courant, meestal in sappig Bildts. De in 1908 geboren Tine Rienks ging naar de HBS voor meisjes aan de Leeuwarder Grote Kerkstraat en debuteerde als Friestalig schrijfster in Sljucht en Rjucht, het weekblad van Waling Dijkstra. Later correspondeerde ze met coryfeeën van de Friese beweging zoals E.B. Folkertsma. Toen haar ouders in 1929 gingen rentenieren in Leeuwarden, verhuisde ze mee naar 'Huis Hoek' op de hoek van de Spanjaardslaan en de Harlingerstraatweg. Hier is ze bijna haar hele leven - ongehuwd - blijven wonen. Alleen in 1938/1939 werkte en woonde ze een jaar als volontair bij de Openbare Bibliotheek in Amsterdam. Ze was toen op kamers bij de weduwe Van Veen aan de Beethovenstraat, in de wijk Nieuw-Zuid.

In Leeuwarden werd de ontwikkelde en belezen Tine Rienks bestuurslid van de Vereniging Jeugdleeszaal. Die stond toen nog los van de Openbare Leeszaal en Bibliotheek (OLB) en dreef op vrijwilligsters. Tijdens de Duitse bezetting moest de jeugdleeszaal twee jaar dicht. Een jaar na de Bevrijding behaalde Tine Rienks haar diploma leeszaalassistente. Daarmee kon ze - voorlopig nog onbetaald - aan de slag als assistente bij de OLB en als 'leidster' van de jeugdleeszaal, die nu onderdeel werd van de OLB en in 1956 verhuisde naar een eigen pand aan de Voorstreek. Tine Rienks verhuisde mee en kreeg een aanstelling als directrice. Met vaste hand leidde ze haar pupillen door het inmiddels ruim gegroeide aanbod: 'Nee Piet, dat is niks voor jou. Schuif dat er maar weer tussen. Kijk, hier is "Oehoehoe in de wildernis", dat vind je vast mooi.' Ze vond de smaak van haar jonge lezertjes naar eigen zeggen soms 'verbazend conservatief'. Vooral meisjes hadden moeite om zich op hun lectuur te concentreren. Aan de meeste jongens had Tine Rienks dan weer geen kind. Ze zag er

geen been in om hen ietwat ondeugende boeken zoals 'Pietje Bell' in handen te geven en liet een aparte verdieping boven de leeszaal inrichten voor een nieuwe doelgroep: de 'teenagers'.

Van de jaarlijkse landelijke Kinderboekenweek maakte Tine Rienks altijd een bont feest. Ze liet een jeugdtamboerkorps opdraven bij de opening, liet kinderen zich verkleden als sprookjes- of romanfiguren en hield tentoonstellingen en wat we nu een 'pubquiz' zouden noemen. Op de foto is te zien hoe ze die in 1958 presenteerde voor de radiomicrofoon van de RONO, de voorloper van Omrop Fryslân. Haar 'Leeuwen' wonnen toen ruim van het team uit Wolvega (de 'Wolven').

'Huis Hoek' nu (buiteninbeeld.nl)

Tine Rienks gaf wekelijks een paar uur les aan de leraressenopleiding voor de akte Kinderverzorging en -opvoeding (N20). Daarnaast hield ze lezingen over kinderboeken. Of dat nu ontspannings- of ontwikkelingsboeken waren, ze moesten 'fris geschreven' zijn en vooral gevarieerd. Haar grote huis stond vol met zulke boeken - tot groot plezier van haar neefjes en nichtjes en van de kinderen van getrouwde oud-collega's die erin mochten grasduinen. Nergens vond je als kind zoveel 'Gouden Boekjes' van 'De Bezige Bij' bijeen - zelfs niet aan de Voorstreek.

Haar 'Leeuwen' wonnen toen ruim
van het team uit Wolvega (de 'Wolven')

Tine Rienks vond in Leeuwarden gelijkgestemde vriendinnen bij de Soroptimisten, een internationale belangenclub voor vrouwen. Onafhankelijk als ze was, reed ze graag auto. Op een avond in januari 1967 vond ze de dood bij een aanrijding in de buurt van De Blesse. Tine Rienks, die 58 jaar oud werd, is begraven op het intieme kerkhofje van Jelsum, waar ook haar ouders rusten.

Dr. Kees Kuiken