Het zwaar op de horeca en catering leunende Smeding Groenten en Fruit in Sint Annaparochie weet tot nu toe de coronacrisis verrassend goed te doorstaan. Volgens directeur Sjaak Smeding is het vooral een kwestie van weten wat de klant zal vragen.

AAN DIRK VAN DER MEULEN

Het zal Sjaak Smeding nog lang heugen die zondagmiddag 15 maart. Om half zes kondigde het kabinet een lockdown af vanwege corona. Vanaf zes uur moesten alle horecagelegenheden hun deuren sluiten. "En dat terwijl alle vrachtwagens met onze aardappelen, groenten en fruit al onderweg waren naar de klanten. Zondag is zo'n beetje onze drukste dag in de week. Het weekend zit erop en horecabedrijven willen zo snel mogelijk hun voorraden aanvullen. Maar toen dus even niet. Het regende annuleringen. Het was een gekkenhuis. Een deel van die groenten en dat fruit hebben we nog kunnen afzetten bij supermarkten en kunnen doneren aan voedselbanken. Helaas hebben we ook een deel moeten vernietigen."

Smeding kwam allesbehalve in een gespreid bedje toen hij in 2017 de leiding van het familiebedrijf overnam van zijn broer Rieny, die met pensioen ging. Een jaar later moest afscheid genomen worden van een grote klant: de 130 supermarkten van Emté. Die waren overgenomen door de supermarktketens Jumbo en Coop.

Dat was wel even wennen, die tegenslagen. Tot 2018 ging het zonder meer crescendo met Smeding Groenten en Fruit dat in 1934 begon met een groentezaak in Wommels. Via Harlingen en Berlikum vestigde de groothandel zich in 1995 in Sint Annaparochie waar het bedrijf alle ruimte kreeg om verder te groeien. De broers Rieny (algemeen directeur) en Sybo (commercieel directeur) benutten die ruimte optimaal.

Heel belangrijk bij de groei was het samenwerkingsverband met Sligro. Smeding werd in 2001 de vaste leverancier van aardappelen, groenten en fruit voor deze horecagroothandel en toenmalig exploitant van Emté. Sligro heeft sindsdien een aandeel van 49 procent in het Friese familiebedrijf dat uiteindelijk groeide naar ongeveer zeshonderd medewerkers in vaste dienst. Daar zitten de chauffeurs niet bij. Het vervoer heeft Smeding uitbesteed aan Peter Appel Transport.

Wie denkt dat Smeding na het verlies van Emté en de coronacrisis flink moest snijden in het personeelsbestand, heeft het mis. De reorganisatie kon beperkt blijven tot achttien medewerkers. "Dat is en blijft uiteraard zeer pijnlijk, maar was helaas onoverkomelijk. Naast horeca krijgt ook de bedrijfscatering harde klappen en dit segment zal ook na deze crisis niet meer op het oude niveau komen. Bedrijven zien de voordelen van thuiswerken en sturen aan op een lagere bezetting op de kantoren."

Hoe is het mogelijk dat ondanks deze ingrijpende gebeurtenissen een ingrijpende reorganisatie achterwege kon blijven en dat Smeding ook niet in aanmerking kwam voor de NOW-regeling (Noodfonds Overbrugging Werkgelegenheid)? Smeding somt een aantal factoren op. Zo is bij de verkoop van Emté - Sligro zag geen heil meer in haar supermarktketen - bedongen dat Smeding een deel van Jumbo en Coop-supermarkten mag beleveren. Ook die supermarkten profiteerden van de sluiting van de horeca en dat klanten meer oog hebben voor gezondheid en daardoor meer groenten en fruit kopen. Daarnaast ontwikkelt een oude, trouwe klant zich "als een malle": Spar. Deze supermarktketen ontdekte een gat in de markt door stores te vestigen op locaties

waar klanten vooral hechten aan gemak: in stadscentra, bij tankstations en op universiteitscomplexen. Met deze mooie zomer is het ook druk op campings en recreatieparken waar Spar eveneens goed vertegenwoordigd is.

Bovendien wist Smeding nieuwe klanten te werven. Zo doet het Bildtse familiebedrijf sinds vorig jaar ook zaken met zelfbedieningsgroothandel Makro. Daarnaast is Smeding een relatie aangegaan met online supermarkt Picnic. "Dat is voor ons een zegen geweest. Hun omzet groeit door de coronacrisis enorm. Mensen die het druk vinden in supermarkten bestellen online, onder meer bij Picnic."

Per saldo sluit Smeding niet uit dat het Bildtse familiebedrijf dit jaar wel eens beter kan presteren dan vorig jaar. "Toen leden we een verlies bij een omzet van circa 216 miljoen euro. Door de afbouw van Emté werd onze logistiek erg complex en duur. Dit jaar hopen we weer zwarte cijfers te schrijven, mits uiteraard een tweede lockdown achterwege blijft."

De nieuwe marktomstandigheden vergden snel ingrijpen, ook in de organisatiestructuur. Smeding: "Ons distributiecentrum in Sint Anne is opgedeeld in twee zones. De ene richt zich op foodservice (horeca, catering), de ander op retail (supermarkten). Van de een op de andere week stonden de lijnen bij foodservice regelmatig stil en was er bij retail sprake van filevorming. Om die reden hebben we het personeel van foodservice laten switchen naar retail. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want beide zones hebben hun eigen werkwijze. We hebben mensen van foodservice versneld bijgespijkerd zodat ze ook inzetbaar zijn bij retail. Op andere fronten hebben we eveneens heel snel moeten schakelen. Ik ben trots op de manier waarop we dit met z'n allen hebben gedaan."

Smeding, die in Harlingen woont, mikt vooralsnog niet op een groei van het klantenbestand. "We willen onze relaties met de bestaande klanten verstevigen en met hen meegroeien. Onze kennis over aardappelen, groenten en fruit met hen delen. Daarnaast doen we extra investeringen in ICT-systemen. Die maken het mogelijk om nog beter in te schatten wat de vraag van de klant zal zijn. Veel mensen denken dat een groothandel een kwestie is van 'u vraagt wij draaien'. Maar het is: wij weten wat u zult vragen. Met die wetenschap kun je vraag en aanbod het beste matchen. Inderdaad, een complex spel maar wel een fascinerend spel!"

Sjaak Smeding: van Engeland en ICT naar groenten en fruit in Sint Anne

Ook Sjaak Smeding (51) is opgegroeid tussen de bloemkolen, in de groentewinkel van zijn ouders in Harlingen, maar in tegenstelling tot zijn broers Rieny en Sybo is hij niet van jongs af aan werkzaam geweest bij Smeding Groenten en Fruit. Hij ging studeren in Engeland, leerde er zijn vrouw kennen en was er negentien jaar werkzaam als ICT-consultant. Veertien jaar geleden keerde Smeding terug naar Nederland en werd hij verantwoordelijk voor de Europese activiteiten van de Amerikaanse beursgenoteerde onderneming Pegasystems. Eind 2016 ging hij meedraaien in de directie van het familiebedrijf om te kijken of er een klik was tussen hem, het bedrijf en partner Sligro. Die was er waarna Sjaak Smeding in 2017 zijn broer Rieny opvolgde als algemeen directeur. Broer Sybo, commercieel directeur, ging vorig jaar met pensioen. Smeding vindt het leiding geven aan het familiebedrijf "echt fantastisch". "Ik heb jaren gewerkt met computers, bits en bytes. Allemaal dingen die je niet kunt zien. Dan is het genieten om met concrete, gezonde producten te werken."