Paul Dolk (51) uit Sint Annaparochie leidt een soort dubbelleven. Het grootste deel van het jaar staat hij als meester voor de klas in Leeuwarden, maar elke zomer vertrekken hij en zijn vrouw naar hun huis in Canada, waar een andere passie wacht: natuurfotografie. Een gesprek over het waarmaken van jeugddromen, de grote liefde voor Newfoundland en of walvissen fotograferen gevaarlijk is.
Mark Vallinga
Hij kan het zich nog goed herinneren. Dat specifieke moment waarop zijn grote droom ontstond. 41 jaar geleden zat Paul Dolk met grote ogen en open mond naar de televisie te kijken. Op het scherm zag hij uitgestrekte naaldbossen, ruige rotspartijen en walvissen kalmpjes rondzwemmen in de baaien van Newfoundland. Dat was het moment waarop Dolk een afspraak maakte met zichzelf: ooit in zijn leven zou hij de reis naar Canada maken om daar, met eigen ogen, zijn favoriete dieren te kunnen zien: orka’s.
Geen strandvakantie
Die droom heeft Dolk inmiddels waargemaakt. Ruimschoots zelfs. In 1999 stapten hij en zijn vrouw in het huwelijksbootje en niet veel later in het vliegtuig voor hun huwelijksreis. De bestemming laat zich raden: Newfoundland. "Ik vroeg heel voorzichtig of ze het leuk zou vinden om daarheen te gaan, want ja: het is geen strandvakantie op Ibiza”, zegt Dolk lachend. "Maar ze zei meteen ‘ja’ en de drie jaar daarna zijn we telkens op vakantie naar Newfoundland gegaan. Toen kregen we het krankzinnige idee om er een huis te zoeken.”
Voor een bescheiden bedrag kochten Dolk en zijn vrouw in 2003 een wit geschilderd vissershuis in het dorpje Open Hall. "Het is helemaal van hout en niet geïsoleerd, maar dat hoeft voor ons ook niet: wij zijn er alleen twee of drie maanden in de zomer”, legt Dolk uit. Het huis ligt pal aan zee en is zijn uitvalsbasis om te gaan fotograferen. "Ik ga in de meivakantie ook vaak die kant op, want in die tijd komen er ijsbergen voorbijdrijven. Die kan ik dan mooi fotograferen met mijn drone. Dat vind ik echt fantastisch om te doen.”
Carrièreswitch
Dolk werkte in 2003 nog in het bedrijfsleven. Hij begon bij een importeur van skatekleding, hield zich later bezig met zeevrachten en stapte daarna over naar een handelsfirma. Maar waar Dolk ook werkte, er knaagde iets bij hem. "Ik kreeg steeds vaker het gevoel dat werken op kantoor en zitten achter een computerscherm niet bij mij paste”, blikt Dolk terug. "Omdat ik altijd wel in mijn hoofd heb gehad om iets met kinderen te doen, heb ik mij ingeschreven voor de pabo. In 2004 was ik klaar en daarna kon ik aan de slag als leraar.”
Vlak nadat Dolk zijn diploma had behaald, kregen hij en zijn vrouw een tegenslag te verwerken: zij raakte plotseling haar baan kwijt. Het was voor hen de aanleiding om een ingrijpende keuze te maken: ze waren de drukte en gekte van de Randstad helemaal zat en zetten hun huis te koop. Capelle aan den IJssel werd verruild voor Sint Annaparochie. "Daar zijn we een keer geweest toen we op zoek waren naar een hond. Die vonden we aan de Oudebildtdijk: een teckel. Ik vond de stilte en omgeving daar prachtig.”
Rust in Friesland
Dolk vond in Friesland niet alleen de rust, maar ook een baan als meester bij stichting Proloog in Leeuwarden. Sinds twee jaar staat hij voor de klas bij basisschool De Pionier in de wijk Techum. "Ik was altijd invalleerkracht, maar ik heb nu wel een contract gekregen. Wij meesters zijn een uitstervend ras, dus ze willen graag mensen binden”, zegt Dolk, die duidelijke afspraken heeft gemaakt met zijn werkgever. "Daar ben ik erg blij mee en het werkt voor mij ook goed.”
Mooie natuurfoto’s
De passie voor natuur (en het fotograferen daarvan) ontstond bij Dolk op de leeftijd die zijn leerlingen nu ongeveer hebben. "Toen ik 10 werd, kreeg ik mijn eerste camera. Daarmee ging ik rond ons huis foto’s maken van auto’s, dieren en natuur. Mijn vader vond dat ook mooi, maar hij had een drukke baan en deed er eigenlijk niets mee”, herinnert Dolk zich. "De liefde voor natuur heb ik vooral van mijn opa en oma meegekregen. Ik logeerde daar elke schoolvakantie en dan vertelde opa verhalen over hun reizen naar Scandinavië.”
De kennis om mooie natuurfoto’s te maken en hoe een camera daarvoor het best gebruikt kan worden, heeft Dolk zichzelf aangeleerd. Cursussen heeft hij nooit gevolgd. "Ik ken mijn camera goed en weet nu wat ervoor nodig is om een mooie foto te maken: je moet vooral heel veel geduld te hebben. Je hebt mensen die op safari gaan en in een treintje langs de dieren rijden: dan is het de hele tijd klikkerdeklik. Ik ga zelf liever twee uur op het strand bij mijn huis zitten en wachten tot de otters, nertsen en adelaars zich laten zien.”
De kinderen van groep 7 moeten het dus een paar weken doen zonder hun meester Paul, maar zij weten heel goed hoe graag Dolk naar Newfoundland wil, om daar met zijn rubberbootje en fototoestel het water op te gaan. "Ik vertel daar ook over tijdens
mijn lessen. Ze zitten dan ademloos te luisteren of te kijken naar de foto’s die ik heb gemaakt. Dan gaan ze spontaan tekeningen maken van walvissen of met hun ouders naar mijn filmpjes op YouTube kijken.” Lachend: "En als ik jarig ben, krijg ik altijd wel iets met walvissen.”
Vaker trekt Dolk erop uit met zijn rubberboot, want dan komt hij dicht bij de dieren die hij het allerliefst vastlegt: de kolossen onder water. Bultruggen, dolfijnen, reuzenhaaien en orka’s, Dolk heeft ze allemaal gefotografeerd. "Het doet echt iets met mij. Als er een bultrug naast mijn bootje zwemt en ik hoor hem ademen, dan hoor je direct hoe groot-ie eigenlijk is. Dat maakt je als mens heel nederig. Ik heb mensen aan boord gehad die spontaan begonnen te huilen toen ze een walvis zagen. Dat maakt wel indruk hoor.”
Fascinatie
Na al die jaren van walvissen fotograferen raakt Dolk er nooit op uitgekeken. De dieren blijven hem fascineren. "Iedere keer als ik een walvis zie, denk ik: oh my god . Wij denken dat we als mens superieur zijn en zo gedragen we ons ook. Maar als ik naast een orka vaar en die zich omdraait om mij aan te kijken, besef ik heel goed dat je als mens niks tegen zo’n dier kunt beginnen. De energie verandert als je in de buurt bent van een orka: ik ben niet bang voor ze, maar je voelt dat ze je alleen maar gedogen in je bootje.”
Dolk vertelt niet alleen zijn eigen leerlingen over de avonturen die hij beleeft in Newfoundland. Elk jaar verzorgt hij ook workshops bij de Weekendscholen in Leeuwarden, Sneek en Franeker. Dolk geeft dan tips over perspectief en compositie en laat de kinderen portretten van elkaar maken. Tussendoor stelt altijd wel een van de leerlingen dezelfde vraag: of het niet gevaarlijk is om walvissen te fotograferen? "Dan zeg ik ‘nee, maar je moet de dieren wel respecteren. Je komt in hun wereld en moet voldoende afstand houden’.”
Hoe ervaren Dolk ook is als natuurfotograaf, ook hij heeft weleens een inschattingsfout gemaakt. "Ik werd toen in mijn boot geïnterviewd en had niet door dat een bultrug heel dichtbij was. Die sprong op minder dan 10 meter van de boot uit het water. Die afstand is veel te klein. Zo’n walvis weegt 45 ton. Als die op je boot springt, is het natuurlijk helemaal mis”, benadrukt Dolk, die inmiddels goed kan inschatten wanneer een bultrug gaat springen. "Als ze net hebben gegeten en met een vin op het water slaan.”
Zuinig zijn
Met zijn foto’s en door anderen te vertellen over alles wat hij meemaakt, hoopt Dolk duidelijk te maken dat de natuur prachtig is en dat wij daar zuinig op moeten zijn. Hij ziet ook in het ongerepte Newfoundland de gevolgen van vervuiling. "Je hebt natuurlijk de plasticsoep en ik heb ook walvissen gezien die verstrikt raakten in netten. Walvissen zien die niet en zwemmen er doorheen. Dan bel ik naar de wal en komt er snel iemand om de walvis los te maken, maar soms verdrinken zo’n dier meteen. Dat is natuurlijk heel triest.”
Gelukkig is de walvisstand door het verbieden van de jacht flink verbeterd en ziet Dolk ieder jaar weer dezelfde bultruggen terugkeren in de baai bij zijn huis. Hij weet ze te herkennen aan hun unieke staartvinnen. Soms ziet Dolk de walvissen zelfs zwemmen als hij een kopje koffie zit te drinken op zijn veranda. "Dat blijft ongelofelijk. Zelfs na bijna 25 jaar is dat voor mij niet vanzelfsprekend geworden. Elke keer als ik een walvis zie zwemmen, besef ik weer dat ik mijn jongensdroom van 41 jaar geleden heb waargemaakt.”
De liefde voor Newfoundland verklaard
Noem het woord Newfoundland en de ogen van Paul Dolk beginnen te stralen. De liefde voor het eiland aan de oostkust van Canada zit diep. Zo diep dat zelfs zijn Canadese buren er verbaasd door zijn. "Als ze daar horen dat ik en mijn vrouw naar Newfoundland op huwelijksreis zijn gegaan, moeten ze lachen en vragen ze: waarom hier?”, zegt Dolk, die het antwoord wel paraat heeft. "De rust en ruimte. Het is drie keer zo groot als Nederland, maar er wonen slechts een half miljoen mensen.”
'Als ik een walvis zie, denk ik altijd weer: oh my god' |
Vroeger leefden de inwoners vooral van de visserij. Maar door een verbod op de vangst van kabeljauw, verdween hun bron van inkomsten en trokken veel mensen weg. "Het vergrijst enorm in de omgeving daar. Toen wij er in 2003 kwamen wonen, telde het dorp nog zestig inwoners. Nu wonen er in de drie dorpen - Open Hall, Red Cliff en Tickle Cove - bij elkaar nog maar dertig mensen. De laatste visser is vorig jaar gestopt. Nu is de hoop dat steeds meer toeristen voor de natuur langskomen.”
Hoe herken je een 'Paul Dolk' en wat is zijn mooiste?
In Canada weten toeristen en natuurliefhebbers de foto’s van Paul Dolk wel te vinden: zij kopen zijn werk als blijvende herinnering aan hun eigen avonturen in Newfoundland. Gevraagd naar wat zijn foto’s herkenbaar maakt, blijft Dolk even stil. "Ik vind dat zelf heel lastig om te zeggen, maar ik krijg soms van mensen terug dat ze de passie en de liefde voor natuur terugzien in de foto’s die ik heb gemaakt. Als ik dat hoor, vind ik dat natuurlijk wel erg leuk.”
In al die jaren dat Dolk foto’s heeft geschoten met zijn camera in Newfoundland, zijn er meerdere platen die hij zelf als ‘de mooiste’ betiteld. "Dat is een foto die ik met mijn drone heb genomen: je ziet ons in het bootje rond een ijsberg varen. Die vind ik technisch niet eens de mooiste, maar het laat zien hoe nietig wij eigenlijk zijn. Een andere foto die ik altijd laat zien aan de kinderen is van mijn Canadese vriend in een kajak met naast zich een bultrug. Dan pas zie je hoe groot de walvis is.”
Bron: Leeuwarder Courant
