Een slimme zuil - zonder verkeerslicht - moet wandelaars op de Waddenkwelder bij Westhoek op afstand houden van rustende vogels.

Cor de Boer

In de beige 'getijdenwijzer' zitten twee roterende borden: een oranje exemplaar met 'Hoogwater - niet betreden' en een blauw bordje met 'Laagwater - vrij toegang'. Het is het vriendelijke wapen dat It Fryske Gea, Vogelbescherming Nederland (VBN) en het samenwerkingsverband Wij & Wadvogels inzetten om de rust van overtijende vogels op de kwelder te waarborgen.

Het gaf in september wat opschudding toen Gerrit Dommerholt van VBN bloedserieus aankondigde dat hier een heus verkeerslicht zou komen. De FNP-Statenfractie stelde prompt kritische vragen. De uiteindelijke uitvoering is minder dwingend geworden, zegt projectleider Arnold van Kreveld van VBN nu. ,,Dat stoplicht werd een soort running gag, maar daar zijn we al snel van afgestapt. Zo'n lamp vraagt energie en zou ook moeilijk te zien zijn in de volle zon.''

Met hulp van het Heerenveense bedrijf Smart Constructions kwam het winnende ontwerp tot stand. Woensdag is de zuil geplaatst aan de voet van de Waddendijk. Aan de zuil, die is verankerd in een betonsokkel, hangt een lessenaar met nadere tekst en uitleg. Erbovenop staat een zonnepaneel, dat stroom levert voor het verhangen van de bordjes en de minicomputer die het tij volgt.

De besturing zal de komende tijd nog moeten worden ingeregeld, waarschuwt Van Kreveld. De gegevens van het meetstation in Harlingen zijn niet een-op-een toepasbaar op deze flauw glooiende kwelder. Windkracht, windrichting en een richel in de kwelder kunnen het moment waarop het hoogwater is beïnvloeden.

Het is de bedoeling dat publiek twee uur voor en na het hoogwatermoment de kwelder mijdt. Dan zoeken de steltlopers die op het Wad eten zoeken een veilig heenkomen om uit te rusten en te wachten op afgaand tij. Westhoek geldt als een belangrijke overtijingsplaats, omdat het dicht bij verschillende belangrijke foerageergebieden ligt. Daarmee sparen de vogels energie die ze hard nodig hebben voor hun trektochten.

Als de dieren worden verstoord en opvliegen, kost ze dat ook veel energie. De veroorzakers zijn in de meeste gevallen wandelaars, maar ook vogelliefhebbers, weet Van Kreveld. Loslopende honden maken het allemaal nog erger. ,,Die rennen alle kanten op en daar schrikken vogels van.'' Op de zuil adviseren de organisaties om de huisdieren vooral aan de lijn te houden. Aan een officieel aanlijngebod zitten nog te veel juridische haken en ogen.

Aan strengere maatregelen willen VBN en It Fryske Gea zich voorlopig ook niet wagen. ,,We gaan eerst via eigen waarnemingen en interviews onderzoeken wat de effecten van deze getijdenwijzer zijn.'' Mocht de zuil aanslaan, dan kunnen op andere plekken meer exemplaren worden ingezet. De primeur bij Westhoek kan volgens Van Kreveld ook rekenen op warme aandacht van vogelbeschermers in China en Australië.