Gerard de Jong is meertaligheidscoördinator in de gemeente Waadhoeke

Minister Hugo de Jonge (Binnenlandse Zaken) stelt 1,7 miljoen euro beschikbaar om in elke Friese gemeente een ‘meertaligheidscoördinator’ aan te stellen. Maar wat doet zo iemand eigenlijk?

Pier Abe Santema

Gerard de Jong (45) uit Leeuwarden is de aangewezen persoon om deze vraag te beantwoorden. Hij is namelijk sinds een kleine drie jaar meertaligheidscoördinator in Waadhoeke. Hij is daarmee de enige die dit werk in Friesland doet, maar niet helemaal de eerste. In de voormalige gemeente het Bildt, die in 2018 opging in Waadhoeke, was ook al zo’n coördinator actief.

Waadhoeke presenteert zichzelf als viertalige gemeente, met Franekers, Bildts, Fries en Nederlands. Het is aan De Jong om ervoor te zorgen dat sprekers van al die talen zich vrij voelen om ze te gebruiken. De gemeente moet daarbij het goede voorbeeld geven, vindt hij. Zo drong hij vanuit zijn rol aan op andere vacatureteksten. „Der ston in: ‘moet affiniteit hebben met het Fries’, maar dat is te frijblivend. Nou is ‘t: ‘is bereid tot het volgen van een cursus Fries’.”

‘Waarom is dit in het Nederlands?’

Nieuw personeel bij de gemeente krijgt door de meertaligheidscoördinator ook vanaf dag één mee dat burgers Fries, Franekers of Bildts mogen spreken. „Fan een die’t an de baly sit, wort ferwacht dat-y op syn mînst Frys kin.” De Jong bekeek met de afdeling communicatie hoe de talen te gebruiken zijn in uitingen van de gemeente. Hij wees ook de weg naar taalhulpmiddelen, zoals vertaalsite Frysker en organiseerde taalcursussen voor medewerkers.

Dit betekent niet dat alles altijd goed gaat, zegt De Jong eerlijk. Zo plaatste de gemeente bordjes bij bloemenveldjes met de namen van planten en insecten. Mooie bordjes, maar er stond maar een taal op. „In St.-Anne saiden de mînsen: werom is dut in ‘t Nederlâns?” De meertaligheidscoördinator zorgde ervoor dat de bordjes vervangen werden.

Netwerker

In deze functie moet je soms kritisch zijn op de gemeente waarvoor je werkt, zegt De Jong. Daarom is ervoor gekozen om hem als zzp’er in te huren, zodat hij toch wat ‘op

afstand’ staat. Hij is ook niet alleen maar met de ambtenaren bezig. Hij spant zich net zo goed in voor inwoners en organisaties. Zo organiseert hij jaarlijks de Taalpriis Waadhoeke en helpt hij bijvoorbeeld Stichting Bildts Aigene en het Genoatskap foar ut Behoud fan ut Franekers bij het zoeken naar subsidies.

Daarnaast heeft De Jong ook een rol als netwerker. Hij brengt mensen die zich met taal bezighouden met elkaar in contact. Zo raadde hij de Franekers aan om eens bij de Bilkerts te gaan kijken. Op het Bildt werd al jarenlang een Bildts dictee gehouden. Het leidde ertoe dat er sinds 2022 ook een Groat Franeker Diktee is.

Wind aardig in de zeilen

Het is belangrijk dat het Fries en de streektalen zichtbaar zijn in de openbare ruimte, zegt De Jong. Als een gemeente zich positief opstelt naar de talen die de mensen spreken, verkleint dit volgens hem de kloof tussen het bestuur en de burgers. „De gemeente is foor tefeul mînsen nag wat werfoor at se ‘n strik omdoen en der’t se dinke Nederlâns prate te motten. Wat se ok hewwe bij de netaris, de dokter of in ‘t sikenhuus. Der motte wij fan ôf.” Bij de entree van het gemeentehuis in Franeker hangen daarom overal stickers en bordjes, die het gebruik van de vier talen aanmoedigen.

De Jong, die inmiddels ook vier uur per week actief is als meertaligheidscoördinator voor de gemeente Harlingen, noemt het een heuglijk feit dat minister Hugo de Jonge geld beschikbaar stelt voor collega’s bij andere gemeenten. „Taal is foor ‘n prot Friezen ontsettend belangryk.” Volgens hem hebben het Fries en de streektalen de wind momenteel aardig in de zeilen, maar moet er tevens nog heel wat gebeuren voordat iedereen zich vrij voelt om ze overal te gebruiken.

Spekky foor ’t bekky

Dat De Jong, die ook een Bildtstalige column heeft in de Leeuwarder Courant, in deze functie is beland, past helemaal in zijn familiegeschiedenis. Zijn overpake, pake en hait probeerden met de Bildtse Post al de streektaal overeind te houden. Later was hij er zelf hoofdredacteur van, met ook dat streven. Toen zijn vader en hij zich in 2021 genoodzaakt zagen de stekker uit de krant te trekken, diende deze vacature zich aan.

Hoe hij de baan kreeg? „Ik hew sollisiteerd. ‘t Waar echt toefal dat ‘t soa opnander ansloat. Maar ‘t waar foor mij al spekky foor ‘t bekky.”

Bron: Leeuwarder Courant