Twee weken leden waar d'r ’n groep Sorben fan ’t Serbski-Institut op bezite in Frysland. Se gongen bij alle taalorganisasys del, en as Mehrsprachigkeitskoördinator mocht ik ferhale over hoe’t wij in Waadhoeke met ôns talen omgaan.

Gerard de Jong

De Sorben binne ’n minderhyd fan soa’n 60.000 mînsen in ‘t oasten fan Dútsland. Na skatting prate nag soa’n 10.000 mînsen een fan de baide farianten. Ooit waren ’t d’r ’n paar hondertdúzzend, maar fooral onder de nazi’s – ’t praten fan Sorbys in ’t openbaar worde ferboaden – hewwe se swaar te lijen had.

’t Gaat hur om de kultuur as geheel

Elke taal is âns, maar hoe’t elke taal droegen en beleefd wort ferskilt ok altyd. Soa binne d’r hest gyn Sorben die’t de taal goed fan huus út metkrije. Een fan ’t geselskap saai dat ’t tal húshouwens der’t thús Nedersorbys praat wort – de klainste fariant – ’n nussy fan ’n paar tientallen is, niet meer. ’t Binne aigenlik allegaar nijpraters, ok wel ‘new speakers’. Se lere de taal op latere leeftyd, út respekt foor de kultuur.

Fraag ’n Fries (of Bilkert) wat him Fries of Bildts maakt, en tien teugen een sil ’t antwoord weze: de taal. Bij de Sorben – ik hew ’t se froegen – is ’t antwoord altyd: kultuur. Taal is der ’n part fan, maar ’t gaat hur om ’t (be)leven en útdragen fan de kultuur as geheel. Foor ’n minderhyd fan deuze omfang hewwe se ’n indrukwekkende infrastruktuur.

‘Ik gun elkeneen ’n plak dat je je thús noeme’

’t Serbski-Institut het tientallen metwerkers, doet an taalrevitalisering, ondersoek, dokumintasy en ’t útdragen fan de kultuur. D’r binne films in de aigen taal, aigen mezyk en instruminten, tradisys, klederdracht én influencers . "Wij hewwe alles, nou nag meer praters", grapten se.

Wij hadden ’n etentsy met de Sorben, ‘n dâg na’t de moreel inkontininte, rasistise snor op tillefizy wel even foor ’n ânder bepale sou wat-y wel of niet is. Sonder dat se der fan wist, gâf de Sorbise Sophie ’t enige goeie antwoord: "Ik bin na Cottbus ferhuusd foor de liefde, maar wou d’r niet inkeld weune, maar mij ok wuttele. Dus hew ik de taal leerd en de kultuur omêrmd. Hoe dieper de wuttels, hoe dikker de boom, hoe sterker de toeken. Dat geef ik ôns kines graag met; ik gun elkeneen ’n plak dat je je thús noeme."