'Op 't feld binne dúzzenden muzen. Die hewwe klaine oochys en die trippele met hur klaine foetsys flug over 't sând. En wij foere se, âns frete se ’t boerelând op.’
Gerard de Jong
Ut de speakers klinkt ’n Philip Bloemendal-achtige stim. ’t Fries Film & Audio Archief (FFAA) het tegaar met de Fryske Akademy en Tresoar geluudsopnames út 1927 digitaliseerd. De opnames worden maakt op inisjatyf fan de Dútse hoogleraar Theodor Siebs, die’t in kaart brocht hoe’t d’r op ferskillende plakken Frys – of ândere streektalen – sproken worde.
’t Is ’n goudmyn foor ôndersoekers. Bijgelyks om ferskillen per regio in kaart te bringen of ferskillen tussen hoe’t se doe en nou prate te horen. Sels ’n útsturven dialekt, ’t Wangeroogs, is te belústeren, wat ’n aparte erfaring is: ’n taal hore die’t niet meer bestaat.
Fan 1953 ant 1972 het ’t Meertens Instituut deur heel Nederland dúzzenden opnames maakt. Se setten ’n mikrofoan op tafel en lieten de mînsen prate. Foor mij is de opname, út 1970, in St.-Anne heel besonder, omdat die opnommen is bij ôns pake en bep, met ôns hait en syn tweelingbroer Rein as wiisneuzige tieners en de ândere tweeling, Anko en Frans, as klaine mantsys d’r bij te gnizen.
Ik weet niet wie’t de man is die’t ’t Bildts hier insproken het, 't is fast gyn femily, maar dos bin ik heel wiis met de twee Bildtse fragminten die’t d’r bij sitte. Wat mij opfâlt is dat – naast de stim en menier fan praten – ’t Bildts fan deuze man helendal niet soa heel âns klinkt as nou. Hij plakt faker ’n ‘e’ achter ’n werkwoord – doen e in ’t plak fan doen, befoorbeeld – maar dat is ’n op ’t Bildt bekinde fariant. Ni, ’t klinkt aigenlik wel fertroud.
Met opnames al ’n fijfde part fan history |
At wij ruugweg sêge dat ’t Bildt rúm 500 jaar bestaat, dan binne wij met deuze opnames út 1927 al ’n fijfde part fan de totale history fan ’t Bildt werom in de tiid. Dan begin ik te fantaseren: wat sou ’t mooi weze om te horen hoe’t se Bildts praatten in bijgelyks 1727, of 1527! ’t Sil wel bij dromen blive. Maar at d’r een is die’t ’n stik ouwe klaai út 1527 fine kin en der ’n Bildts gesprek út haalt – je wète niet wat se doe al konnen! – dan is ’t Syds Wiersma fan ’t FFAA wel.
