Sint Annaparochie, 24 februari 2013

Weer prachtig jaarverslag vogelwacht

KrooneendDeze week viel het 'Jaarferslag 2012 Feugelwacht "Het Oud-Bildt"' weer in de bus. Het is weer een prachtig uitgevoerd document met schitterende foto's en interessante informatie geworden. Het lijkt elk jaar nog weer meer de moeite waard om er uitgebreid kennis van te nemen. Weinig verenigingen slagen erin de leden middels het jaarverslag op een zo uitnodigende wijze bij te praten over het wel en wee van het afgelopen jaar.

Zwarte RuiterVoorzitter Bauke Tuinhof heeft aangegeven het stokje over te willen dragen aan een opvloger. In zijn laatste voorwoord blikt hij terug op het afgelopen jaar: "Hoe was het dit afgelopen jaar met de vogels in onze gemeente? In ons wachtgebied "het Oud-Bildt", aan de rand van de Waddenzee, was het een jaar dat redelijk is te noemen. Op sommige plaatsen was er een duidelijk achteruitgang van de vogelstand waar te nemen en op andere plaatsen zag je de populatie toenemen of stabiliseren. Over de oorzaken van deze verandering en de teruggang van de vogelstand, ga ik mij niet wagen. Er wordt door allerlei instanties onderzoek verricht naar de oorzaken van deze achteruitgang. Ik denk dat het een veelheid aan factoren is, die de achteruitgang van de vogelstand bij ons veroorzaakt."

BuizerdIn het Jaaroverzicht 2012 lezen we o.a. dat eind januari een bericht werd ontvangen van een gevonden vergiftigde buizerd op Oude Bildtdijk. Ook zijn hier in de voorgaande maanden al twee dode torenvalken gevonden. Er is contact opgenomen met de politie, deze heeft de buizerd onderzocht en geconstateerd dat de vogel daadwerkelijk vergiftigd was. Nu is het erg lastig om een verdachte op heterdaad te betrappen, maar mocht u wat verdachts zien in het veld geef het door!

Verder hebben Durk Lautenbag en Jos Geenen in maart enkele "boerenzwaluw-planken" gemaakt. Deze planken zijn onder enkele bruggen geplaatst op de Elfstedenroute door het Bildt en kunnen door de zwaluwen worden gebruikt om hun nest op te bouwen ... en met resultaat, want er is meteen gebruik van gemaakt afgelopen jaar.

BontbekplevierIn een rijk geïllustreerd artikel van Piet Blokland over het Noorderleech vertelt hij over zijn fascinatie voor dit bijzondere gebied met zijn specifieke sfeer. Inmiddels komt hij al vijftig jaar op het Noorderleech en geniet minstens 15 keer per jaar van de vogels en de unieke 'ambiance'. De foto's, die hij er maakte werden gepubliceerd in diverse fotomagazins. Een kleine greep uit zijn ervaringen tijdens het afgelopen jaar:

Grutto"Ook al heb ik al weken eerder op andere plaatsen grutto's waargenomen: als ik de eerste grutto op het Noorderleech zie is voor mij het voorjaar begonnen. De grutto wordt niet voor niets de koning onder de weidevogels genoemd en met name de landing op een paal is heel speciaal. Tijdens een wandeling eind april keert een grutto, na even te hebben rondgevlogen, telkens op dezelfde paal terug zodat ik een hele serie opnames hiervan kan maken.

LepelaarsHet is 2 september 2012. De vogeltrek is in volle gang en het duurt nog maar een paar weken en dan zijn de eerste rotganzen al weer terug. In de vroege ochtend loop ik bij grijs en nevelig weer richting de kwelder want vanaf de dijk had ik twee lange witte strepen gezien die al naderend steeds groter werden. Door de verrekijker had ik al vastgesteld dat het geen meeuwen waren. Dichterbij komend blijken het twee groepen lepelaars te zijn. Al tellend kom ik op een groep van ca. 100 en 150 lepelaars. Op het moment dat ik me afvraag waar dit enorme aantal lepelaars vandaan komt, vliegen ze op. De twee groepen voegen zich samen en het is een enorme lange lint witte vogels in de lucht. Het is te ver om er nog foto's van te maken maar wat een prachtige waarneming.

GroenpootruiterEén keer liep het op een totaal andere manier af dan verwacht. Ik lag aan de kant van een uitwateringssloot gespannen te wachten op een groenpootruiter die de schuiltent steeds dichter naderde. Opeens werd een enorme stoot warme lucht met briesend geluid de schuiltent ingeblazen. Ik schrok me werkelijk rot, want door het achterste kijkgat in de hut stak een grote glimmende ring. Van een stier! Als de bliksem kroop ik, de camera's achterlatend, aan de voorkant uit de schuiltent en, nadat ik mij een vijftig meter op handen en voeten door de berm had verplaatst, keek ik pas om. Na een tijdje wachten verliet de stier de plek van de schuiltent en kon ik de boel veilig inpakken." Tot zover de avonturen van Piet Blokland.

Het is ook dit jaar weer vermakelijk om de wederwaardigheden van Durk Lautenbach en zijn Janneke te lezen. Het is verbazingwekkend in hun Vogeljaar 2012 te lezen hoeveel vogelsoorten zij zo'n jaar rond voor de kijker krijgen. Of het nu een grote burgemeester, paarse strandlopers, een draaihalsgans, een nonnetje, ijsgorzen, of een rosse franjepoot betreft, ze worden gegarandeerd door Durk gespot. Lees even mee:

IJsgors"In maart zie ik op verschillende plekken ijsgorzen, bij de Boonweg zelfs een mannetje in zomerkleed díe ook nog fraai zingt! De eerste dag van april is goed voor Janneke's tweede nieuwe soort van het jaar; een Amerikaanse wintertaling bij Ezumakeeg! Verder is april goed voor onder andere bokje, rouwkwikstaarten, witbuikrotganzen, zwarte rotgans en oeverzwaluw.

OeverzwaluwDe laatste vliegt wel richting de zwaluwwand bij de Wissel, maar komt daar helaas niet tot broeden. Dat de lokale jeugd de zwaluwwand ziet als een als een perfecte duikplank en de complete wand met modder besmeurt komt het succes van de wand vast niet ten goede. De laatste dag van april is goed voor krooneend, zwarte sterns en dwergmeeuwen bij Kornwerderzand. Op 12 mei is het weer de Top of Holland vogeldag. Samen met Rudy en Janneke komen we uit op 102 soorten! Echte megasoorten ontbreken op onze lijst, maar met zeearend, morinel-

plevier, roerdomp, nachtegaal, steltkluut, grauwe kiekendief kunnen we erg tevreden zijn.

Grote franjepootTwee dagen later krijg ik 's avonds een melding van een grote franjepoot in het Lauwersmeergebied. Ik denk nog aan een invoerfoutje, maar na een berichtje aan de melder is er de nodige stress. Ik bel met Rudy, app met Janneke, breng Rune en Dagmar op bed, regel oppas, vraag laatste nieuws over de vogel op... Binnen anderhalf uur na de melding zit ik samen met Rudy te genieten van een van de mooiste vogels ooit! Achteraf was al die drukte volslagen overbodig, twee dagen later kan ook Janneke de vogel bijschrijven op haar lijst!

WielewaalIn juni bezoek ik samen met met mijn zus de bossen van Appelscha. Met kraanvogel, wespendief, boompieper, boomleeuwerik, geelgors en kruisbek heb ík weer een aantal nieuwe soorten voor mijn jaarlijst. Een paar dagen later ben ik 's avonds met Rudy en Janneke op pad in het Houtwiel. Reden van ons bezoek is een daar verblijvende kleinst waterhoen. Zo'n beetje op de exacte aangegeven plek en tijd roept de vogel enkele malen luid en duidelijk! We zien zelfs nog een flits van de vogel! Voor ons allemaal een níeuwe soort binnen. Verder hoor ik bij het ringen van enkele jonge torenvalken nog een kwartel roepen. Bij Zwarte Haan zie ik nog 2 casarcas.

Vale gierOp 5 juli worden er bij Tzummarrum enkele vale gieren gezien, de melding komt 's avonds laat binnen zodat er heen gaan geen optie meer is. In de veronderstelling dat de vogels wel gevlogen zullen zijn rijd ik de volgende dag toch maar een rondje bij Tzummarrum, helaas van de vogels geen enkel spoor. Een paar uur later krijg ik echter een berichtje dat de vogels terug zijn gevonden! Met Janneke en de kids zijn we al snel in Tzummarrum, maar de plek waar de vogels gezien zijn is nog onduidelijk. Gelukkig komen we Marchel, een collega vogelaar, tegen en hij weet waar de vogels zitten! Even later zien we 3 geweldige vale gieren zitten in een weiland. Het is een warme dag maar deze vogels bezorgen mij een kippenvelmoment!

PestvogelIn november zíen we nog een grote grijze snip ín de Bantpolder en een oosterse zwarte roodstaart in Paesens. Verder zien Janneke en ik eindelijk een geelpootmeeuw, bij Grouw kan de vogel de eierkoeken niet weerstaan en laat zich mooi bewonderen! Een dagje Schiermonnikoog zorgt nog voor wat opwinding, 8 roodhalsganzen, zwarte rotgans, bokje en 2 velduilen zijn het resultaat. De rest van het jaar bieden nog op verschillende plekken pestvogels en het hoogtepunt van ons bezoekje aan het bos zijn 2 raven die zich geweldig laten bekijken. Ik sluit 2012 af met 7 nieuwe soorten, Janneke heeft er zelfs 10! In totaal heb ik in 2012 223 verschillende soorten gezien, een nieuw persoonlijk record!

Tot slot staat er een artikel over het Torenvalk Friesland-project in het jaarverslag. Hier volgen enkele passages:

Torenvalknestkast"Eind november hebben Epi Mulder en Rudy Fopma Peter Stornebrink geassisteerd bij het maken van een tiental torenvalknestkasten. Deze kasten worden op diverse plaatsen op het Bildt opgehangen en er blijven een paar op voorraad. De kasten zijn gesponsord door Bouwbedrijf Stornebrink & Veldman en Visbeek Techniek, waarvoor onze dank. Ook een bedankje aan de Gemeente Het Bildt voor het verstrekken van een drietal oude lantaarnpalen, welke wij gaan gebruiken voor het plaatsen van enkele torenvalknestkasten.

Tijdens het afgelopen broedseizoen werd er meteen gebruik gemaakt door een torenvalk van één van de geplaatste nestkasten. Na een controle bleken er 3 eieren in de kast te liggen. Zoals beloofd hebben we toen contact gezocht met Peter Das van de Vogelringgroep Bergumermeer, en hij wou graag de jongen uit deze kast t.z.t ringen. Ook kwam de vraag of wij misschien nog meer torenvalken wisten te broeden bij ons in de buurt. Er werden nog een drietal broedgevallen gevonden en er werd contact gezocht met de eigenaren van deze kasten. Het is natuurlijk wel van belang dat de eigenaren willen meewerken en akkoord gaan dat de pullen en indien mogelijk de oudervogels worden voorzien van de (kleur)ringen.

Torenvalk jongenGelukkig gingen alle eigenaren akkoord en mochten wij de nestkasten verder controleren. Eerst moest er bepaald worden hoever het broedsel was. Dat hebben we gedaan door middel van een telescoopstok, met daarop een telefoon bevestigd om zo een filmpje te maken van het nest. De torenvalk begint met broeden vanaf het 3de ei en afhankelijk van het voedselaanbod kunnen ze ongeveer 5 - 7 eieren leggen. De eieren komen dan zo'n 28 dagen later uit en als de pullen dan ongeveer 20 dagen oud zijn, kunnen ze geringd worden. Omdaf wij al een beetje later in de tijd deze nestcontroles uitvoerden, zaten er in de overige drie nestkasten reeds jongen. Maar door deze filmpjes op te sturen naar Peter, kon worden bepaald hoe oud de jongen op dat moment ongeveer waren. Helaas mislukte het broedsel in onze nieuwe nestkast. Door waarschijnlijk verstoring door een andere torenvalk bleek er ineens nog maar 1 ei in de kast te liggen en even later werden de valkjes niet meer bij de kast waargenomen. Jammer, maar helaas ... volgend jaar beter. Gelukkig hadden we nu die andere nestkasten nog en kon Peter toch langskomen. Op een mooie zomeravond eind juni zijn we bij de drie kasten langs geweest en zijn er in totaal 10 pullen geringd.

TorenvalkOndertussen heeft Rudy Fopma zelf een ring-opleiding gevolgd zodat het niet meer nodig is een beroep te doen op Peter Das. Inmiddels zijn er verschillende torenvalknesten opgehangen of op palen neergezet. Hopelijk wordt er komend broedseizoen veel gebruik van gemaakt, zodat hij het geleerde ook in practijk kan brengen."

Zoals gebruikelijk staat achterin het jaarverslag het totaaloverzicht van de 25 nazorgers in 19 rayons rayons en 3 Staatsbosbeheer-reservaten op het Bildt. Daarin worden de in 2012 waargenomen aantallen vergeleken met het jaar daarvoor:

Soorten Telde paren Fonnen nêsten Út-
kommen nêsten
Broed-
paren/
100 ha
  2011 2012 2011 2012 2011 2012 2011 2012
Kievyt 306 266 270 247 215 175 12,9 11,0
Skries 97 81 60 54 48 41 4,1 3,3
Bonteluw 167 119 117 99 96 63 7,0 4,9
Tureluur 47 49 25 33 19 24 2,0 2,0
Klút 6 4 6 1 5 1 0,3 0,2

Tot slot: Níeuwe leden zijn natuurlijk altijd welkom. De nazorg, het beschermen van nesten van de weidevogels, is natuurlijk een belangrijke taak van de Vogelwacht, maar ook het bijvoeren van vogels in de winter, het jaarlijks organiseren van een excursie en een film/dia-avond, het uitbrengen van een jaarverslag voor onze leden en het voorlichten van toeristen en andere belangstellenden over de vogels op Het Bildt zijn taken van onze vogelwacht.
Belangstelling, of lid worden? Neem contact op met Rudy Fopma, tel.: 0518-401102 of E-mail: rudyfopma@home.nl

Bron: Jaarverslag 2012 Vogelwacht