Gemeenteargifaris en historikus Douwe Zwart het fleden week 'n prachtige fônst onder ogen kregen: 451 jaar ouwe Bildtse stenen met 'n besonder ferhaal. Zwart fertelt foor de Bildtse Post over de geskidenis fan de stenen.

Deur Douwe Zwart

Op 'e solder fan 'e werkplaats fan 'e gemeentelike búttendienst hè Albert van der Veen en Hilbert Zantingh 'n nussy ouwe stenen fonnen. Se brochten een bij mij. 't Is 'n baksteen of beter said: 'n baksteentsy, want 't is maar 14 sintimeter lang ,91/2 sintimeter breed en 6 sintimeter hoog. Maar 't is wel 'n neskierig steentsy. 't Is 'n road moppy met 'n donkere, 'n brúnne toplaag, krekt as het 'e steenbakker d'r hite súkkelary overhine goaten. In die toplaag binne allegaar meetkundige figuren perst, soa-as rútten en sirkels en ândere fersiersels. In elk fan 'e twee sirkels sien wy 'n hood. Wêr hè wy hier met te krijen? 't Fotografys geheugen fan Sytse Keizer brocht útkomst.

Aksijnsmeestershuus

ln 1527 hite Ouwe-Syl nag Nije-Syl, want der laai sont 'e bediking fan 't Bildt, 22 jaar eerder, de nije sluus (de ouwe laai in Ouwe Laai dat foor de Bildtbediking nag gewoan De Leye noemd worde). In dat jaar worde d'r an 'e tunworige Keuningsstreek 'n huus boud. Hier kwam de aksijnsmeester te weunen. Hij waar ansteld foor 't heffen fan aksijnsen op wyn, bier "ende lakenen, mits oick andere exchijsbare goederen ende waeren". Noem 'm 'n ontfanger fan infoerrechten.

In 'e gevel fan 't ontfangkantoor waar te lezen: "Hier betaelt men Co. Mats. tollen en licenten." Co. Mats. staat foor koaninklike majesteit. Dat waar kaizer Karel V. Hij waar koaning fan Spanje, kaizer fan 't roomse ryk, heer fan Nederlând en sont 1515 aigner fan 't Bildt. De geboren Gentener sturf in 1558. Hij worde as lândsheer fan Fryslând opfolgd deur syn seun, koaning Filips II. 't Bildt waar doe syn (koaninklik) aigendom.

Ferbouwing

't Aksijnsmeesterhuus waar in 1560 toe an 'n ferbouwing en in bronnen worre wy gewaar dat 'r in 1561 omtrint dúzzend karolygulden útgeven worde an "den Bouw van den Exchijshuyse van Co. Mat. opter Bilde, opte Nyeuwe Zijll".
De steen in kwessy is een fan acht ândere (nou) bekinde ekslmplaren en het waarskynlik'n part weest fan 'n fersiering, 'n lambrisering, befoorbeeld in 't kentoor fan 'e aksfinsmeester. We sien twee rútformÍge fierhoeken met der 'n sirkel in, 'n soort fan kràns. An 'e inkerkant sien wy 'n hood fan 'n bebeerde man met 'n kroan en 'n groate kraag. Hij likent onmiskinber op kaizer Karel V dÍe't 'n lang, smâl gesicht had. Karel maskeerde syn niet te missen, feer ferútstekende kinnebak met 'n sik. 't Hood staat tussen de sifers een en fijf. 't Hood an 'e rechterkant is ok anbrocht met 'n selde kroan en boord. 't Sil och soa werskynlik 'n ôfbeelding fan koaning Filips II weze.
Hier fine wy de sifers ses en een, Een, fijf, ses, een: 1561, 't jaar dat 't aksijnshuus ferboud worde en op 'e nij opengong.

Koaningshuus

't Belastingkantoor het ant 1601 dienst daan. Doe, fort na 't anlêgen fan 'e Nije-Dyk, ferfoer de akslinsmeester, doedestiids andoid met konvooymeester, naar't tunworige Nije-Syl en worde 't fermalige 'Nyeuwe Zijll' tena Ouwe-Syl noemd.

't Soanoemde Koaningshuus riek syn bestimming nou kwyt en kwam in partikuliere hannen. In 1803 worden de armfoogden fan Froubuurt aigner. D'r weunden doe ârme loi en ouden fan dâgen. In 1875 riek 't boufâlige huus weer in partikuliere hannen. HindrÍk Joris Boetzer, 'n genier op Ouwe-Syl kocht 't. Lateran waar omroeper Ulbe Gerryts Palstring aigner. In 1929 weunden Saeske Palstring (de wede Folkert Stap) en hur seun Ritske Stap hier. Sij froegen dat jaar fergunning an foor de sloop fan 't stokouwe Koaningshuus. De gemeente-arzjitekt had gyn beswaar en C. Kuiken en seun, timmerloi. op Ouwe-Syl, bouden op 't plak fan 't ouwe huus 'n nijen een. Dat staat 'r nou nag. 't Is Keuningsstreek 8. De straatnaam hout 't ouwe Koaningshuus, der't in 1561 Anthonis Jansz Westerhof de infoerrechten beurde, nag 'n bitsy in ere. De 451 jaar ouwe stenen die't nou opdoken binne, doen dat nag feul meer.