St.-Jacobiparochie, 27 oktober 2010

'Laat het geen slaapdorp worden'

Sint-Jacobiparochie, Noord-Friesland: de bakkers, de slager, de kledingzaak, de meubelwinkel en de schoenen verdwenen al. Hoeveel jaar zullen De Troefmarkt en de snackbar het nog uithouden? Foto Harry Cock / de Volkskrant (gescand)

In steeds meer Noord-Friese dorpen kun je een kanon afschieten. Heerlijk, die rust, maar komt zo lang-zamerhand de levens-vatbaarheid niet in het gedrang?

Van onze verslaggever Michiel Phillippart

Er heerst een vredige rust in Oosteinde, de hoofdstraat van het 1.700-koppige dorp Sint-Jacobiparochie in het noorden van Friesland. Het toevallig voorbij sjokkende paard, met het mooie • dorpsmeisje als ruiter, geeft het dorp een nog idyllischer karakter. De brede weg, de functioneel gebouwde woningen en de serene stilte doen echter denken aan een slaapdorp. Dat doet ook het zeer geringe aantal voorzieningen.

Heel anders gaat het eraan toe in het naastgelegen en veel grotere dorp Sint-Annaparochie. In de supermarkt barst het van jonge telgen die rond-crossen met kleine winkelwagentjes. De moeders, veelal uit de kleinere omringende dorpen, merken dat het voorzieningenniveau in hun dorpjes de laatste jaren almaar afneemt. Toch zien zij geen reden om te verhuizen. 'Ik doe hier gewoon wekelijks alle boodschappen omdat in Sint-Jacobiparochie vrijwel geen winkels zijn', zegt de zwangere Doete Terpstra.

Afnemende betrokkenheid

Veel Noord-Friese dorpen kampen al jarenlang met wegtrekkende bevolking en het verdwijnen van voorzieningen, zoals kruideniers, cafés, bushaltes, pinautomaten, scholen en buurtverenigingen. Zo ook in Sint-Jacobiparochie - gemeente Het Bildt. Naast de teloorgang van de winkels merken de bewoners dat de betrokkenheid bij het dorp afneemt en het individualisme toeneemt. Terpstra ziet het verdwijnen van de voorzieningen niet als een probleem. 'Ik ben van Leeuwarden naar Sint-Jacobiparochie verhuisd vanwege de rustige leefomgeving voor mijn kinderen. Zowel mijn man als ik werkt, en we hebben allebei een auto. De voorzieningen zijn dus niet belangrijk voor ons - op de basisschool na -omdat we net zo makkelijk naar de stad rijden.' Vanwege het grote aantal kinderen zijn er zelfs twee basisscholen in het dorp.

Geen vertrekgolf

Uit recent onderzoek van de Leeuwarder Courant blijkt dat uit de helft van de Noord-Friese dorpen - met tussen de 200 en 3.000 inwoners -de komende twintig jaar alle essentiële voorzieningen verdwijnen. Toch blijkt dat dit niet tot een vertrekgolf leidt omdat de dorpen voor een belangrijk deel bestaan uit gezinnen met opgroeiende kinderen, die weinig waarde hechten aan winkels en gemeenschapshuizen. Ook Sint-Jacobiparochie krimpt al jaren en de verwachting is dat dit zal doorzetten. De bevolking in het dorp bestaat vooral uit kinderen en mensen tussen de 30 en 60 jaar.

De lage huizenprijzen maken het voor mensen uit het hele land aantrekkelijk om zich in Friese dorpen te vestigen. Terpstra zegt

nu geen behoefte te hebben zich in het dorpsleven te mengen. 'Misschien over vijf of tien jaar, maar nu maakt het mij niet uit of het een bruisend dorp is. Wegtrekken ben ik absoluut niet van plan. Het woongenot is voor ons het belangrijkste.'

Afwachten

De eigenaar van de Troefmarkt in Sint-Jacobiparochie ziet de gevolgen van de afgenomen dorpsaffiniteit niet lede ogen aan. 'Veel producten zijn bij mij duurder. Maar ook spullen met dezelfde prijs kopen dorpelingen elders', zegt Hans Voorduin. Hij runt nu vijftien jaar de buurtkruidenier en denkt lang na over de vraag of hij in 2020 nog bestaat. Mijn rondrijdende winkel is al opgedoekt. Het is afwachten wat de toekomst brengt. De oproep van de burgemeester om meer in mijn winkel te kopen, leidde slechts tot een kortstondige opleving.

Klaasje Koopal woont tegenover de buurtsuper, maar ook zij zeult boodschappentassen van een andere supermarkt haar huis in. 'Ik ben hier geboren en getogen en het doet me pijn om in Sint-Annaparochie te shoppen, maar ik heb een beperkt budget en drie opgroeiende kinderen. Toch doe ik kleine boodschappen bij de Troefmarkt ter ondersteuning.' Ook zij onderschrijft dat de levendigheid flink is afgenomen. 'Als we niet oppassen veranderen we ineen slaapdorp.'

Bibliotheek

Honderd meter verderop staat de dorpskroeg van Wil Westra. Al achttien jaar baat hij het café uit en hij ziet zijn klantenkring met het jaar kleiner worden. 'Ik maak me grote zorgen over de leefbaarheid. De dorpsbewoners van buitenaf blijven weg en mengen zich niet. Dat gaat ten koste van de dorpscultuur en de voorzieningen', zegt hij met pijn in het hart. 'De jongeren en ouderen trekken weg en de kinderen zitten de hele dag achter de computer. Wij sprongen vroeger nog met een polsstok over de sloot.'

In de laatste decennia verdwenen in Sint-Jacobiparochie de bakkers, de slager, de kledingzaak, de meubelwinkel, een grote supermarkt en de schoenenwinkel. 'De Troefmarkt en de snackbar lijkt hetzelfde lot te wachten', zegt Westra. 'Ik snap dat de maatschappelijke veranderingen niet tegen te houden zijn en dat krimp onvermijdelijk is. Maar mijn grootste angst is dat we in een slaapdorp veranderen, zoals die op het Franse platteland.'

 
Bron: De Bildtse Post