Sint Annaparochie, 5 september 2012

Onwezenlijke stilte zonder rooiers

AAN DIRK VAN DER MEULEN


Teun de Jong kijkt naar de toestand van de aardappelen in de overstroomde ruggen. FOTO HOGE NOORDEN/JAAP SCHAAF (gescand)Op de akkers tussen Hallum en Harlingen heerst een onwezenlijke stilte. Normaalgesproken wurmen aardappelrooiers zich tussen de aardappelruggen en rijden tractoren met kiepwagens af en aan om de oogst in te schuren.

De rust wordt veroorzaakt door het rooiverbod dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit maandagavond afkondigde voor Noordwest-Friesland, uitgezonderd de hooggelegen Bjirmen ten noorden van Sexbierum en Oosterbierum.

Boeren en medewerkers lopen met de ziel onder de arm. Nog 1000 hectare poters in de grond, het mooiste weer van de wereld, maar toch niet mogen rooien. Andere gewassen binnenhalen is niet mogelijk. De bieten- en uienoogst laat nog weken op zich wachten en de zomertarwe moet nog een paar dagen rijpen.

Het rooiverbod is ingesteld om een uitbraak van bruinrot te voorkomen. De poters zouden met deze in het oppervlaktewater levende bacterie besmet kunnen zijn doordat vrijdag sloten overstroomden na de extreme regenval van 75 millimeter tot plaatselijk ruim 100 millimeter.

Bruinrot is een zeer besmettelijke ziekte die onder regie van de overheid bestreden wordt in het belang van de voedselzekerheid. Voor de Friese akkerbouwers speelt daarnaast een groot exportbelang. Hoe vaker bruinrot opduikt, hoe sneller buitenlandse overheden de grens sluiten.

FOTO HOGE NOORDEN/JAAP SCHAAF (gescand)"We hebben dan ook alle begrip voor de actie van de NVWA", verklaart akkerbouwer Teun de Jong uit Sint Annaparochie, tevens voorzitter van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond' "Het is hun taak om deze quarantaineziekte zo snel mogelijk te bestrijden, in ons aller belang. Wel had de NVWA wat betreft De Jong een uitzondering mogen maken voor de hooggelegen percelen die met de beste wil van de wereld nooit in contact hadden kunnen komen met besmet slootwater. "Dan hadden we die delen kunnen rooien. Want alles in je zegt: de oogst binnenhalen, zo snel mogelijk. Maar helaas, daar stak de bacterioloog van de NVWA een stokje voor."

De overheidsdienst wil exact in kaart hebben welke perceeldelen overstroomd zijn met oppervlaktewater uit sloten en vaarten. Om die reden zijn zaterdag vanuit een helikopter luchtfoto's gemaakt en zijn boeren opgeroepen om piketpaalties te plaatsen op de grens tussen ondergelopen en niet ondergelopen aardappelruggen. Deze worden vervolgens door NVWA-medewerkers gecontroleerd.

De kans dat boeren gaan sjoemelen met de piketplaatjes is uitgesloten, omdat geen akkerbouwer overstroomde aardappelruggen zal rooien. "Het merendeel van die piepers is bedekt door dichtgeslempte kleidrek. De knol kan daardoor niet ademen en gaat op den duur rotten. Zo'n aardappel wil je niet in de kist hebben, want die kan hele partijen goede aardappelen aantasten", legt De Jong uit.

Alleen goede aardappelen
komen voor vergoeding
in aanmerking

Een geluk bij een ongeluk is dat een deel van de akkerbouwers in Noordwest-Friesland de schade kan verhalen via de bruinrotverzekering van Potatopol. Het gaat om boeren in het gebied met een wettelijk beregeningsverbod, omdat hier de bruinrotbacterie in het slootwater zit.

Het uitkeren is nog een heel gepuzzel, weet De Jong, omdat alleen de goede aardappelen voor een schadevergoeding in aanmerking komen. Voor de rotte piepers geldt de slechtweer-verzekering, maar er zijn weinig boeren die deze hebben afgesloten.

FOTO HOGE NOORDEN/JAAP SCHAAF (gescand)De NVWA onderzoekt of oppervlaktewater uit beregeningwerbodsgebieden vermengd is met dat daarbuiten. Als dit zo is, vallen boeren buiten het beregeningsverbodgebied met hun overstroomde aardappelen ook onder de bruinrotverzekering. De boeren krijgen daar vanavond uitsluitsel over.

Akkerbouwers krijgen ook kritiek omdat ze hun bedrijven erg gevoelig zouden hebben gemaakt voor wateroverlast door sloten te dempen en te intensief landgebruik waardoor het waterbergend vermogen van de grond is afgenomen. "Onjuist", verklaart De Jong. "Dit was echt een calamiteit, zo'n enorme neerslag in zo'n korte tijd. Het water had gewoon niet de tijd om opgenomen te worden. Het stroomde rechtstreeks naar de sloten die in een mum van tijd overvol zaten."

Bron: Leeuwarder Courant