Een zwoele zomeravond in Fryslân, eind augustus 2008. Op de zeedijk bij Zwarte Haan zitten 1500 mensen. Ze aanschouwen de realisatie van een droom, waarmee de Amsterdamse kunstenaar Loet Hin al tien jaar rondloopt.

Tekst: Colette Govaars, Foto's: Robert Posthumus

Als kind was hij al gefascineerd door machines en mechanica. Dat droeg eraan bij dat Loet Hin, toen hij voor het eerst bij zijn vriendin op Het Bildt kwam, geboeid raakte door het schouwspel van die grote trage landbouwmachines, die over het vlakke Bildtse land bewogen. Hin: 'Ze bleven maar doorgaan op het veld, 's avond laat, met de lichten aan. Zoveel machines bij elkaar is mooi. Daar wilde ik iets mee doen.'

Ballerina's Het resultaat is de openluchtproductie Sware Grond, een voorstelling met dansende landbouwmachines. Het kapitale, geavanceerde materieel, waarmee de boeren doorgaans hun brood verdienen, is voor een deel op afstand bestuurbaar. 'Aan de ene kant zijn het net ballerina's met elegante bewegingen, maar aan de andere kant is het ook horten en stoten,' zegt Hin.

Bildtse, Friese en Nederlandse liederen, teksten, poëzie, voordrachten, (spreek)zang en muziek zorgen voor geluid bij het beeld. De toegevoegde waarde is de geur: van de zee en de grond, Bildtse grond, aardappelgrond. Loet Hin probeert het publiek mee te nemen in iets dat het niet verwacht. De toeschouwers voelen dat ze deel uitmaken van een unicum en gaan naar huis in verbazing, nagenietend, pratend over hun ervaringen.

Hin maakt deze productie met een team van professionele theatermakers omdat 2008 het Internationale Jaar van de Aardappel is. Het Bildt is een belangrijk en toonaangevend gebied voor de (poot)aardappelsector. Een groep agrariërs wilde activiteiten opzetten, waarin kunst en akkerbouw samen gaan. Daaruit is de Stichting de Bildtse Aardappelweken ontstaan, die Hin vroeg mee te denken.

'Ik had het idee voor Sware Grond, mijn overbuurman beschikte over

het land en via Jos Thie kwam ik aan Grietine Molenbuur voor de choreografie en Peter Sijbenga voor de muziek. Onder meer Hein Jaap Hilarides leverde een bijdrage aan de teksten. Daarnaast zijn er zangers, voordrachtskunstenaars, bewegers en heel veel mensen, die ook een artistieke of organisatorische taak in de productie hebben. Ik vind het fantastisch en ook wel spannend. Het is natuurlijk heel nieuw.'

Liefde
Tijdens de voorstellingen doorkruisen dertig verschillende soorten landbouwmachines het speelvlak: waaronder ploegen en eggen, rooiers van vier meter hoog en negen meter lang en spuitmachines met een spanwijdte van veertig meter, maar ook kipwagens van zo'n twintig ton. 'De pootmachine en de rooimachine komen tegenover elkaar te staan in hun strijd om de gunst, de liefde van de aardappel. Dat is de eerste verhaallijn. Een andere is de verhouding tussen de aardappel en de machines enerzijds en de vier elementen, aarde, water, vuur en lucht, anderzijds.'

Daarbij staan de aardappel en de machines voor voortgang, mechanisatie en innovatie en de elementen voor traditie en vasthouden aan bestaande situaties. De aarde is die harde messen, die ploegen, liever kwijt dan rijk. Zij mist de zachte handen en voeten in de grond. En dat leidt tot een stevige clash tussen de machines en de elementen.

Toendra en tropen
In het laatste deel van de voorstelling legt Loet Hin een link naar 2008 het Jaar van de Aardappel. Het doel is de teelt verder over de wereld uit te breiden. Via de aardappel zouden voedseltekorten in de wereld kunnen worden teruggebracht. 'In veel landen worden traditioneel weinig aardappels gegeten, maar ze kunnen bijna overal ter wereld groeien; van de toendra tot in de tropen. Het is een kwestie van aanleren van andere voedselgewoon-ten.' In de voorstelling krijgt de Bildtse boer een rol bij de verspreiding van aardappels naar andere plekken in de wereld.

Voor Loet Hin is het, als zoon van een cineast, een droom om deze voorstelling te maken. Eindeloos nieuwsgierig en gefascineerd door deze voor hem onbekende agrarische wereld. 'Ik vind het fantastisch om t( zien hoe de boeren op dit land bezig zijn, hoe trots ze op hun producten zijn, hoe ze dit land met elkaar bewerken. Het is voor mij een eer met hen samen te werken. Deze voorstelling maakt ons nóg trotser.'

Met dank aan agrarisch loonbedrijf Miedema, Vrouwenparochie en loonspuitbedrijf Piet Jan de Groot, Sint Annaparochie.