Architecten hebben hun gedachten de vrije loop laten gaan over het inrichten van het ontvolkte platteland. Best leuk: Holwerd, naar Italiaans voorbeeld.

Door Marius Dussel

Is de krimp van de bevolking in het noorden van Friesland een vloek of juist een zegen voor de regio? Die vraag stond gistermiddag centraal tijdens een bijeenkomst van architecten, bestuurders en onderzoekers in het dorpscentrum van Sint Annaparochie. De krimp biedt grote kansen voor de regio, vinden vooral de architecten. Somberende beleidsmakers moeten hun mond houden.

De bijeenkomst werd gehouden op initiatief van de Bond van Nederlandse Architecten (BNA). Aangesloten architecten ontwierpen in hun vrije uurtjes plannen voor drie regio's waar de bevolking krimpt. Behalve in het kleigebied van Noord-Friesland is dat het geval in Limburg en Zeeland.

De architecten lieten zich daarbij niet hinderen door praktische, bestuurlijke en financiële onmogelijkheden. Het is dan ook niet de bedoeling dat de plannen daadwerkelijk worden uitgevoerd. Het opnieuw uitgraven van de Middelsee, zoals in een van de plannen staat, is geen concreet voorstel, maar een 'uitdagende gedachte'.

"Voor krimp moet je niet bang zijn", vindt architect Florian de Boer namens het 'atelier Franekeradeel'. Hij ontwierp samen met een aantal collega's een plan voor het dorp Peins. Eenvijfde van de woningen zou moeten verdwijnen. Het compact gebouwde dorp krijgt daardoor weer 'lucht' aldus de architect.

De architecten lieten zich daarbij niet hinderen door praktische, bestuurlijke en financiële onmogelijkheden. Het is dan ook niet de bedoeling dat de plannen daadwerkelijk worden uitgevoerd. Het opnieuw uitgraven van de Middelsee, zoals in een van de plannen staat, is geen concreet voorstel, maar een 'uitdagende gedachte'.

Een afname van het huizenbestand met 20 procent hoeft niet te betekenen dat er geen nieuwe huizen gebouwd kunnen worden. Maar dan moeten er wel voor elke nieuwgebouwde woning twee oude woningen worden gesloopt. 'Slimpen' heet dat in architectenjargon. „Krimp ga je te lijf met kwaliteit", is het motto. Die nieuwe woning moet vooral ook loopbaanbestendig zijn. De bewoner moet er bij voorkeur tot aan zijn dood blijven wonen.

„Ho, ho, ho", roept corporatiedirecteur Wim Megens uit Dokkum. „Wie gaat dat betalen?" In tegenstelling tot wat Den Haag beweert hebben corporaties daar volgens Megens geen geld voor. „Wat hoor ik daar nu weer voor gekerm. Meneer Megens, doe niet zo flauw door over geld te praten." Architect Johan Sijtsma uit Leeuwarden ziet het creatieve festijn door uitlatingen over de centen bedorven worden.

Onder leiding van architect Jan Kleine zijn mooie plannen voor Holwerd bedacht. Die plannen passen in het door het dorp zelf geïnitieerde project Hol-werter Fiersichten. Maar waar Dorpsbelang nog de ambitie heeft Holwerd het Appelscha van Noord Friesland te laten worden, daar richten de architecten zich op het Italiaanse Sienna.

Een renbaan midden in het dorp en een vijftal door ruimtes van elkaar gescheiden buurtschappen. „Allemaal mooi en aardig", vindt Frans Fennema van Dorpsbelang. „Maar we zijn net bezig om de historische tweespalt van de bevolking in 'kerksen' en de 'rooien' te dichten. Dan hebben we geen behoefte aan nieuwe groepjes."